چم به معنای رود

سلام.
امیدوارم که خوب باشین. حرف‌های این پست، جدید نیستن، اما به نظرم مهم و کمترشنیده‌شده‌ان، واسه همین اگه با کلیت موضوع انحصارطلبی و معایب‌ش آشنا نباشین، پیشنهاد می‌کنم که این مطلب رو بخونین.

بذارین با یه مثال ملموس و ساده شروع بکنم. اسنپ. یادتونه اوایل که اومده بودش تو بازار تاکسی‌رانی، چقدر رقیب داشت؟ یک عالمه آژانس که توی شهرهای مختلف، بازار دست‌شون بود. اسنپ مجبور بودش که «عالی» باشه، تا بتونه راننده‌ها و مسافرها رو جذب بکنه، تا از «رقیب»هاش جلو بزنه. اوایل که اصلا کمیسیون نمی‌گرفتش. الان حدود ۲۰ یا ۲۱.۵ درصد کمیسیون می‌گیره.

شرکت uber رو بیشترتون می‌شناسین. اوبر، تاکسی‌یاب اینترنتی خارجیاست :دی

اوبر الان بیشتر از ۲۵ درصد داره کمیسیون می‌گیره :)))

شاید براتون سوال پیش بیادش که، چرا اسنپ کمتر از اوبر کمیسیون می‌گیره؟ چرا کمیسیون‌ش رو نمی‌بره بالاتر؟ خب، چون اوبر رقیب نداره. هرچند کمیسیون زیادی می‌گیره، اما خب، راننده چی کار می‌تونه بکنه؟ انتخاب دیگه‌ای نداره و مجبوره که واسه اوبر کار بکنه. اما اسنپ یه رقیب داره به اسم تپسی. تپسی داره ۱۵ درصد کمیسیون می‌گیره. اگه اسنپ کمیسیون‌ش رو ببره بالاتر، خب راننده‌ها می‌رن تپسی. می‌بینین؟ این که بازار به طور انحصاری دستِ یه شرکت نباشه و رقابت جریان داشته باشه، اول از همه، به نفع ما کاربرهاست و باعث می‌شه کسی نتونه بهمون بگه «همینه که هست»، برخلاف وقتی که کل بازار دست یه نفره و بهمون می‌گه «می‌خوای بخواه، نمی‌خواه برو بمیر».

الان اگه تاکسی اسنپ دچار اختلال بشه و از دسترس خارج بشه، کلی از کاربرا توی اون لحظات،‌ به جای اسنپ، تپسی می‌گیرن، واسه همین اسنپ باید حواسش رو جمع بکنه تا خوب باشه و نیاد پایین.

حالا بیاین اسنپ‌فود رو ببینیم. اسنپ‌فود رقیبی نداره. اگه کاربرش باشین، تفاوت کیفیت اسنپ‌فود با اسنپ‌تاکسی، کاملا واضحه. یه دفعه کیک از اسنپ‌فود سفارش دادم، زنگ زدن و به بهانه‌ای کنسل کردن. دوباره از یه جای دیگه سفارش دادم. دوباره کنسل کردن. دوباره سفارش دادم. دوباره کنسل کردن. دوباره سفارش دادم. بازم کنسل کردن :))))))) هر چهار بار هم بهانه‌هاشون چیزایی بود که واقعا قابل حل بود. آخرش دیگه رفتم از سر کوچه‌مون کیک گرفتم.

اگه اسنپ‌فود یه رقیب درست حسابی داشتش، من بعد از اولین یا دومین کنسلی، می‌رفتم سراغ رقیب اسنپ‌فود، و دیگه مشتری رقیب‌ش می‌موندم. نتیجه؟ نتیجه این که اسنپ‌فود نمی‌ذاشت همچین اتفاقی بیفته و خودش رو جمع می‌کرد. ولی حالا که اسنپ‌فود رقیبی نداره... این قدر پیش می‌آد که می‌بینم اسنپ فود می‌آد پایین و چند ساعت طول می‌کشه که دوباره بیادش در دسترس. خب خیالش راحته که بازار دستشه و می‌تونه هرچقدر که دلش می‌خواد «بد» باشه. وقتی که انحصار دست یکی بیفته، اولین کسی که ضرر می‌کنه هم، ما کاربرهاییم.

التبه اسنپ‌فود قدیم‌ترا، یه سری رقیب داشت، ولی خب با هرروش قانونی و غیرقانونی‌ای که از دستش برمی‌آومد، زد و همه‌شون رو خفه کردش :)))

توی این ویدیو می‌تونین بیشتر در موردش ببینین:
https://www.youtube.com/watch?v=6wzR3rcoa2c

(بدون وی‌پی‌ان:

https://vid.puffyan.us/watch?v=6wzR3rcoa2c

)

توی خیلی جاهای دیگه هم می‌بینیم این انحصار و معایب‌ش رو، و زخم‌هاش رو می‌خوریم. از ایران‌خودرو و سایپا گرفته تا تک‌فاز بودن سیاست‌مدارهامون.

خیلی وقتا نمی‌تونیم برای مقابله باهاش کاری بکنیم، متاسفانه. ولی گاهی وقتا یه کارای ریزی از دست‌مون برمی‌آدش. شخصا همیشه سعی می‌کنم از محصولای کمتر شناخته شده هم، استفاده بکنم. البته که خیلی وقت‌ها چیزای افتضاحی هستن :))))) مثلا به جای همراه اول و ایرانسل، یه مدت از سیم کارت «سامانتل» استفاده می‌کردم. مزایای خودش رو داشت. قیمت بسته‌هاش به شدت پایین‌تر بودش و آنتن‌دهی‌ش برای تماس و اسمس، به شدت بهتر از بقیه بودش. ولی عوضش آنتن‌دهی اینترنتش بعضی از جاها افتضاحه. بعضی از سامانه‌های پیامکی هم، نمی‌تونستن براش پیامک بفرستن. به عنوان سیم کارت اصلی، قابل قبول نیست، ولی به عنوان سیم‌کارت زاپاس، کمک می‌کنه.

وقتی یه رقیبی وجود داره که بازیکن دومِ یه بازیه، ولی بیشتر از ۱۰ درصد از بازار رو داره، معمولا یعنی به اندازه‌ی کافی خوبه و از بازیکن اول هم بهتره، وگرنه که این ۱۰ درصد خیلی سریع می‌رفتن سراغ بازیکن اول! حداقل توی این زمینه‌ها، بریم سراغ بازیکن‌های دومِ بازی، معمولا هم به خودمون بیشتر خوش می‌گذره، هم به مقابله با انحصار کمک کردیم.

مثلا، شخصا دیجی‌کالاجت رو به اسنپ‌مارکت ترجیح می‌دم. چون که کاربراش کمتره، مجبوره خودش رو بکشه بالا، تا بتونه بهتر از اسنپ‌مارکت باشه و مشتری جذب کنه. تخفیف‌های بیشتر، پشتیبانی قوی‌تر و این چیزا.

خلاصه که توی بازاری که فقط یه بازیکن داره، ما کاربرها اولین بازنده‌ایم. پس حداقل وقتی که می‌بینیم بازیکن‌های دیگه‌ای هم توی بازار هستن که به اندازه‌ی کافی خوبن، یه ذذذره از حصار امن‌مون بیایم بیرون و بریم سراغشون. ارزش ریسک کردن داره. معمولا پشیمون نمی‌شیم.